Το σκάνδαλο της Novartis στην Ελλάδα εμπλέκει δέκα πρωτοκλασάτα στελέχη της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ της περιόδου από το 2006 έως τις αρχές του 2015, συμπεριλαμβανομένων δύο πρώην πρωθυπουργών (Σαμαράς και Πικραμένος) και οκτώ πρώην υπουργών (Γ. Στουρνάρας, Ε. Βενιζέλος, Δ. Αβραμόπουλος, Α. Λυκουρέντζος, Γ. Κουτρουμάνης, Ά. Γεωργιάδης, Σ. Σαλμάς, Α. Λοβέρδος).
Όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή της η ΑΝΤΑΡΣΥΑ: «Στα ονόματα που περιλαμβάνονται στη δικογραφία, συναντά κανείς την αφρόκρεμα της υποκρισίας των προηγούμενων χρόνων: όλοι αυτοί που τα “πήραν”, την ίδια περίοδο, έφερναν και ψήφιζαν δύο μνημόνια, μας μίλαγαν για τις “σπατάλες με τα φάρμακα” και μας κουνούσαν το δάκτυλο γιατί “ζούσαμε πάνω από τις δυνατότητες μας” καλώντας μας να δεχτούμε τα μνημόνια ως… ευλογία!»
Η ελβετική, γερμανικών συμφερόντων, πολυεθνική Νovartis ιδρύθηκε το 1996 (με τη συγχώνευση των, με αμαρτωλό παρελθόν, εταιρειών Ciba-Geigy και Sandoz). Είναι η τρίτη μεγαλύτερη φαρμακοβιομηχανία στον κόσμο (πίσω από την αμερικάνικη Johnson & Johnson και τη γερμανική Bayer), έχει 120.000 εργαζόμενους, διανέμει φάρμακά της σε περισσότερες από 180 χώρες και σε περίπου 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους. Μόνο το 2016 τα συνολικά της έσοδα σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν λίγο κάτω από τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια.
Μέσα σε 20 χρόνια κατάφερε να φτάσει στην κορυφή της φαρμακευτικής βιομηχανίας με μια επιθετική πολιτική εξαγορών άλλων εταιρειών του κλάδου. Στην ελληνική αγορά μπήκε το 1996, έχει περίπου 400 εκατομμύρια ετήσια έσοδα και το μερίδιό της στην εγχώρια φαρμακευτική αγορά ξεπερνά το 10%.
Κέρδος
Στη λειτουργία της Novartis, όπως και κάθε φαρμακοβιομηχανίας στον καπιταλισμό, ο μοναδικός της στόχος είναι το κέρδος με κάθε μέσο. Και για να πάρει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κομμάτι από την κερδοφόρα πίτα των πωλήσεων φαρμάκου από τους ανταγωνιστές της, οι δωροδοκίες και οι «αθέμιτες πρακτικές» είναι κανόνας.
H Novartis έχει εμπλακεί σε σκάνδαλα σε μια σειρά από χώρες (ΗΠΑ, Ινδία, Κίνα, Ιταλία, Νότια Κορέα, Τουρκία, Ιαπωνία). Για όλες αυτές τις γνωστές υποθέσεις φροντίζει να πληρώνει τα πρόστιμα που τις επιβάλλονται για να «καθαρίσει» και συνεχίζει με το ίδιο «επιθετικό marketing» μέχρι να βγει στη φόρα το επόμενο σκάνδαλο και πάλι από την αρχή. Ο λόγος είναι απλός: Ο «αθέμιτος ανταγωνισμός» της αποφέρει αστρονομικά κέρδη ενώ το ρίσκο για τυχόν αποκάλυψη κάποιου σκανδάλου είναι και μικρό και αμελητέο οικονομικά μπροστά στα κέρδη της.
Για παράδειγμα, το 2005, ύστερα από καταγγελίες ανταγωνιστών της, η αμερικάνικη δικαιοσύνη την έκρινε ένοχη για δωροδοκίες και το 2010 αποδεχόμενη την ενοχή της κατέβαλε αποζημίωση ύψους 422,5 εκατομμυρίων δολαρίων. Αλλά αυτό δεν την εμπόδισε να συνεχίσει το ίδιο «έργο» και την περίοδο 2013 – 2015. Οι αμερικανικές ομοσπονδιακές αρχές και πάνω από 40 πολιτείες των ΗΠΑ μήνυσαν ξανά τη Novartis, για δωροδοκία. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ, απαίτησε αποζημιώσεις 3,35 δις δολαρίων, ωστόσο μετά από συμβιβασμό η Νοvartis κλήθηκε να καταβάλει μόλις 390 εκατομμύρια δολάρια και η υπόθεση έκλεισε.
Το σκάνδαλο στην Ελλάδα δεν διαφέρει από όσα σκάνδαλα βγήκαν στο φως ανά τον κόσμο τα προηγούμενα χρόνια με πρωταγωνιστή τη Novartis.
Η φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα από 0,9% του ΑΕΠ το 2000 εκτινάχτηκε στο 2,2% το 2009 για προσγειωθεί στο 1,5% το 2012. Την ίδια περίοδο δαπανήθηκαν 68 δισ. ευρώ για φάρμακα, με τα 47 δισ. ευρώ να αποτελούν δημόσια δαπάνη (ασφαλιστικά ταμεία και κράτος). Σύμφωνα με τη δικογραφία, υπολογίζεται ότι αν την περίοδο αυτή η Ελλάδα δαπανούσε ως ποσοστό του ΑΕΠ της για φάρμακα όσα δαπανούσαν κατά μέσο όρο οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. τότε θα είχαν ξοδευτεί περί τα 33 δισ. ευρώ λιγότερα από όσα ξοδεύτηκαν. Αυτό ήταν το «πάρτυ του φαρμάκου» που γέμιζε τα ταμεία των φαρμακοβιομηχανιών.
Η κυβέρνηση Τσίπρα υψώνει τη «σημαία της κάθαρσης». Ταυτόχρονα, όμως, συνεχίζει την ίδια πολιτική των σαμαροβενιζέλων, και στο χώρο των φαρμάκων και της υγείας. Μία μνημονιακή πολιτική που δεν ακουμπάει τα υπερκέρδη των φαρμακοβιομηχανιών, που μειώνει τις δημόσιες φαρμακευτικές δαπάνες και αναγκάζει τον κόσμο να πληρώνει περισσότερα για να πάρει φάρμακα με χαμηλότερους μισθούς και συντάξεις, που διατηρεί τον ίδιο αμαρτωλό νόμο για τις προμήθειες στο ΕΣΥ. Μία πολιτική που αποτελεί θερμοκήπιο για νέα σκάνδαλα.
Δαπάνη
Στο πολυνομοσχέδιο της κυβέρνησης, τον Οκτώβριο του 2015, για την υλοποίηση των δεσμεύσεων του 3ου μνημονίου, ο στόχος, σε συμφωνία με τους δανειστές, ήταν «να μπει τάξη στο χώρο του φαρμάκου». Η «τάξη» σήμαινε τη δραστική μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης (τη συμμετοχή του κράτους και των ασφαλιστικών ταμείων στην αγορά φαρμάκων) με ταυτόχρονη αύξηση της ιδιωτικής δαπάνης (τη συμμετοχή των ασθενών στην αγορά φαρμάκων) για να μην κλονιστεί και η κερδοφορία των φαρμακοβιομηχανιών.
Η κυβέρνηση πρόβαλε τότε τη μείωση της λιανικής τιμής των φαρμάκων στη "θετική λίστα" (αφορά τα φάρμακα που αποζημιώνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία) ως ένα «φιλολαϊκό μέτρο» για όσους έχουν ανάγκη φαρμακευτική αγωγή.
Η πραγματικότητα όμως ήταν πολύ διαφορετική. Η συμμετοχή των ασφαλισμένων στην αγορά φαρμάκου είναι σήμερα στο 30% από το 9% που ήταν προ μνημονίων.
Την ίδια στιγμή, ο ΕΟΠΥΥ, σύμφωνα με το τρίτο μνημόνιο, έχει έναν ετήσιο πετσοκομμένο και «κλειστό προϋπολογισμό» για φάρμακα ίσο με 1,94 δισ. ευρώ το χρόνο. Σ' αυτό το ποσό έχουν συμπεριληφθεί και οι δαπάνες των εμβολίων, που πριν αποτελούσαν ξεχωριστό κονδύλι, καθώς και νέα πρωτότυπα και πιο ακριβά φάρμακα που παράγονται κυρίως από τις πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες τύπου Novartis.
Όσο μικραίνει το ποσό που δαπανά το κράτος για τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, όσο υπάρχει ο "κλειστός προϋπολογισμός" του ΕΟΠΥΥ τόσο θα μεγαλώνει και ο "αθέμιτος ανταγωνισμός" ανάμεσα στις φαρμακοβιομηχανίες (ελληνικές και πολυεθνικές) αλλά και το δίπολο «εκβιασμός – διαπλοκή» ανάμεσα σε φαρμακοβιομηχανίες και κυβερνήσεις προκειμένου να διεκδικήσουν μεγαλύτερο ή να χάσουν όσο το δυνατόν λιγότερο μερίδιο. Και οι φαρμακοβιομηχανίες ξέρουν πολύ καλά να εκβιάζουν.
Η οργή του κόσμου για το «σκάνδαλο Novartis» είναι στο κόκκινο. Ο συνταξιούχος που δεν έχει ευρώ για να πληρώσει τα φάρμακά του, βλέπει πρωθυπουργούς και υπουργούς, αυτούς δηλαδή που του κόψανε τη σύνταξη, να έχουν τσεπώσει εκατομμύρια για να ανεβάζουν τις τιμές των φαρμάκων, που δεν μπορεί να αγοράσει, για να κερδίζει εκατομμύρια η κάθε Novartis. Έχει κάθε δίκιο να απαιτεί, και μαζί του όλη η εργατική τάξη, ότι δεν θα κουκουλωθεί το σκάνδαλο Novartis με ένα πρόστιμο όπως σε άλλες χώρες. Είναι υπόθεση του εργατικού κινήματος να βάλει όλα τα λαμόγια της Novartis, των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και όλων όσων είναι μπλεγμένοι στη φυλακή.
Οργή
Όπως καταλήγει η ανακοίνωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ: «Η οργή του κόσμου για το “σκάνδαλο Novartis” δεν πρέπει να σταματήσει στην απαίτηση να τιμωρηθούν όσοι κατάκλεψαν τον ελληνικό λαό. Πρέπει να μετατραπεί σε δυνάμωμα της πάλης ενάντια στη μνημονιακή πολιτική και αυτής της κυβέρνησης και όλων όσοι στηρίζουν τέτοιες πολιτικές. Οι αγώνες των εργαζόμενων στα νοσοκομεία, ενάντια στην διάλυση της δημόσιας υγείας, δείχνουν το δρόμο. Πραγματική λύση για να πάψουν τέτοιου τύπου σκάνδαλα είναι η δημόσια, ποιοτική και δωρεάν υγεία και φαρμακευτική αγωγή για όλες και όλους. Κρατικοποίηση, χωρίς αποζημίωση, των φαρμακοβιομηχανιών με εργατικό έλεγχο και κεντρικό σχεδιασμό στην παραγωγή αλλά και στην έρευνα νέων φαρμάκων για την αντιμετώπιση όλων των γνωστών ασθενειών. Καμία εμπλοκή του ιδιωτικού κεφαλαίου στο χώρο της υγείας. Επανασύσταση και στελέχωση του ΕΟΦ με μοναδικό κριτήριο τον πλήρη επιστημονικό έλεγχο των φαρμάκων για την προστασία των ασθενών. Για να μπουν οι ανάγκες μας πάνω από τα κέρδη των καπιταλιστών, για να τελειώνουμε μ' αυτό το σύστημα που "τρέφεται" με σκάνδαλα».
Σήμερα υπάρχει από τη μία η τεράστια πρόοδος στην παραγωγή κατάλληλων φαρμάκων, εμβολίων, διαγνωστικών εργαλείων και μεθόδων αλλά την ίδια στιγμή σε όλο τον πλανήτη εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν επειδή δεν έχουν εμβολιαστεί παρόλο που υπάρχουν τα κατάλληλα εμβόλια.
Η αιτία βρίσκεται στο γεγονός ότι στον καπιταλισμό το φάρμακο είναι εμπόρευμα και όχι κοινωνικό αγαθό. Για τις φαρμακοβιομηχανίες η παραγωγή φαρμάκων για τη θεραπεία ασθενειών αποτελεί το μέσο για την επίτευξη της κερδοφορίας τους και όχι ο κύριος και μοναδικός σκοπός τους. Το ποια φάρμακα θα βγουν στην αγορά και σε τι ποσότητες και σε τι τιμές, οι έρευνες για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων, όλα αυτά καθορίζονται όχι από τις ανάγκες μας αλλά από το κέρδος μίας χούφτας φαρμακοβιομηχανιών και αυτό είναι το πιο μεγάλο σκάνδαλο.
