 |
Τα αποτελέσματα των εκλογών της Κυριακής στη Γερμανία σηματοδότησαν
το ξέσπασμα της πολιτικής κρίσης μέσα στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και τα δυο παραδοσιακά κυβερνητικά κόμματα, οι Χριστιανοδημοκράτες και
οι Σοσιαλδημοκράτες κατέγραψαν αρνητικά ρεκόρ, τα χειρότερα ποσοστά τους
από το ...1949. Όλοι οι απολογητές της ΕΕ που περιέγραφαν την Μέρκελ
σαν κολόνα σταθερότητας απέναντι στις αστάθειες τύπου Brexit, Τραμπ,
Γαλλίας έπεσαν έξω και τώρα τα επιτελεία των Βρυξελλών ανησυχούν για τις
εξελίξεις.
Το ακροδεξιό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία”
(AfD) κατάφερε να πιάσει διψήφιο ποσοστό και να μπει στη Βουλή σαν τρίτο
κόμμα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εκατομμύρια αγανακτισμένοι γερμανοί
ψηφοφόροι έγιναν νεοναζί. Το αντιρατσιστικό και αντιφασιστικό κίνημα
έχει τη δύναμη να αντιμετωπίσει αυτή την απειλή και αυτό φάνηκε το ίδιο
το βράδυ των εκλογών με τις διαδηλώσεις ενάντια στο AfD. Οι
κοινοβουλευτικές ηγεσίες της Αριστεράς, όμως, δεν στάθηκαν ικανές να
τραβήξουν το μεγαλύτερο μέρος της λαϊκής οργής προς τα αριστερά.
Ας δούμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά.
Οι
απώλειες των δυο εταίρων του “Μεγάλου” κυβερνητικού συνασπισμού είναι
πραγματικά ιστορικών διαστάσεων. Το άθροισμα των ποσοστών
Χριστιανοδημοκρατίας και SPD βρισκόταν στα επίπεδα του 90% πριν από
σαράντα χρόνια και ακόμη και πριν από δεκαπέντε χρόνια, το 2002, είχαν
αθροίσει 77%. Τώρα το 33% της Μέρκελ και το 20,5% του Σουλτς φτάνει
μόλις στο 53,5%. Πρόκειται για τρανταχτή διάψευση των θεωριών που έλεγαν
ότι η γερμανική οικονομία πάει καλά και άρα η Μέρκελ θα κάνει περίπατο.
Στην
πραγματικότητα, επιβεβαιώνεται η εικόνα που έδινε ο Σωτήρης
Κοντογιάννης στην Εργατική Αλληλεγγύη προεκλογικά (Η Γερμανία πίσω από
τη βιτρίνα, ΕΑ Νο 1290): το ποσοστό της φτώχειας έχει ανέβει παρά την
άνοδο του ΑΕΠ, η ανεργία κρύβεται μέσα από την ανακύκλωσή της με
δουλειές “του ποδαριού”, επισφαλείς και κακοπληρωμένες. Οι ταξικές
ανισότητες μεγαλώνουν, ιδιαίτερα στην πρώην Ανατολική Γερμανία.
Είναι
μύθος ότι “η Μέρκελ πλήρωσε την υπερβολικά φιλελεύθερη” στάση της
απέναντι στους πρόσφυγες. Η συγκυβέρνηση CDU/SPD μετά το αρχικό σοκ που
της δημιούργησε το ασυγκράτητο κύμα προσφύγων του 2015 απάντησε
σφίγγοντας άγρια τα λουριά. Τα σύνορα έκλεισαν και άρχισαν οι απελάσεις.
Η Κριστίνε Μπούχολτς δίνει χαρακτηριστικά αυτή την εικόνα στη
συνέντευξη που έδωσε στο περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω που
κυκλοφορεί. Η Μέρκελ ήταν η αρχιτέκτονας της συμφωνίας της ΕΕ με τον
Ερντογάν για τον αποκλεισμό των προσφύγων έξω από τα σύνορα της ΕΕ και
φρόντισε να απλώσει το μοντέλο αυτής της συμφωνίας και στη Λιβύη με
αποτέλεσμα τα μαρτύρια χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών.
Μύθος
Είναι
μύθος, επίσης, ότι η μαζική παρουσία προσφύγων ευνόησε αυτόματα την
ακροδεξιά. Ο μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων βρέθηκε στη Βαυαρία και όμως
εκεί τα ποσοστά του AfD ήταν χαμηλά. Αντίθετα, υπάρχουν περιοχές στην
ανατολική Γερμανία με χαμηλή παρουσία προσφύγων όπου το AfD εκτινάχτηκε.
Φρόντισε γι' αυτό η ιδιαίτερα ξενοφοβική πολιτική τοπικών
Χριστιανοδημοκρατικών κυβερνήσεων που έτρεχαν να υιοθετήσουν τη
ρατσιστική ατζέντα για να “καλύψουν προκαταβολικά τις ανησυχίες των
πολιτών” .
Ένα ακόμη στοιχείο που πρέπει να πάρουμε υπόψη για να
διαβάσουμε σωστά τα αποτελέσματα, είναι η πορεία της προεκλογικής
εκστρατείας του Μάρτιν Σουλτς. Όταν αναδείχθηκε υποψήφιος καγκελάριος
του SPD στην αρχή της χρονιάς, τα ποσοστά των Σοσιαλδημοκρατών στις
δημοσκοπήσεις ανέβηκαν ξεπερνώντας το 30%. Ήταν μια καθαρή ένδειξη των
προσδοκιών ότι το SPD θα έπαιρνε αποστάσεις από την πολιτική της
συγκυβέρνησης με την Μέρκελ. Η καμπάνια του Μάρτιν Σουλτς ήταν μια σκέτη
διάψευση αυτών των προσδοκιών γιατί απέφυγε τη σύγκρουση. Το αποτέλεσμα
ήταν να χάσει το ένα τρίτο από εκείνα τα ποσοστά, αφήνοντας μεγάλο
μέρος εκτεθειμένο στη δημαγωγία της ακροδεξιάς “ψήφου διαμαρτυρίας”.
Το
κόμμα της Αριστεράς Die Linke δεν κατάφερε να πάρει παρά μόνο ένα μικρό
μέρος από την εργατική αγανάκτηση ενάντια στα κόμματα του κυβερνητικού
συνασπισμού, σημειώνοντας οριακή άνοδο κατά 0,3%. Δυο βασικοί παράγοντες
έπαιξαν ρόλο σε αυτό.
Ο πρώτος έχει να κάνει με την προθυμία
της ηγεσίας του να συνεργάζεται με τους Σοσιαλδημοκράτες σε επίπεδο
τοπικών κυβερνήσεων με αποτέλεσμα να εισπράττει και η Αριστερά ένα μέρος
της φθοράς των κυβερνητικών κομμάτων. Η Die Linke είχε φτάσει το 2009
κοντά στο 12%, αλλά η δυναμική εκείνης της επιτυχίας χαραμίστηκε σε
μεγάλο βαθμό σε πειράματα ενός μελλοντικού “κοκκινο-κόκκινου”
κυβερνητικού συνασπισμού.
Πιο μεγάλο ρόλο, όμως, έπαιξαν οι
ταλαντεύσεις της ηγεσίας στο καθοριστικό ζήτημα των προσφύγων. Ένα τμήμα
της προσπάθησε να υπεκφύγει την ουσία. Η Σάρα Βάγκενεχτ, ηγετικό
στέλεχος, είχε δηλώσει την εποχή που η ακροδεξιά με το Pegida έβγαινε
στους δρόμους, ότι η Αριστερά πρέπει να επικεντρώσει στα προβλήματα της
ανεργίας, κλείνοντας τα μάτια στην ανάγκη για στήριξη του
αντιρατσιστικού κινήματος. Υπήρξε η αυταπάτη ότι ο ρατσισμός θα σβήσει
αυτόματα αν η Αριστερά μιλάει για τα “γήινα” προβλήματα των εργατών.
Χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια από τη βάση και ιδιαίτερα από το δίκτυο
Marx21, για να αλλάξει αυτή η αντιμετώπιση, αλλά η αλλαγή ήρθε πολύ αργά
για να κάνει διαφορά. Οι μεγάλες αντιρατσιστικές και αντιφασιστικές
κινητοποιήσεις στους δρόμους ενάντια στην ακροδεξιά δεν εκφράστηκαν στις
κάλπες.
Κίνημα
Αυτό δεν σημαίνει ότι η
εικόνα είναι μαύρη. Η εκλογική άνοδος του AfD είναι ρεαλιστικό να
αντιμετωπιστεί από το κίνημα στους δρόμους και σε καμιά περίπτωση δεν
μπορεί να επισκιάσει τη μεγαλύτερη εικόνα της πολιτικής κρίσης στην
καρδιά της ΕΕ.
Όταν ο Τραμπ είχε κερδίσει τις εκλογές στις ΗΠΑ το
περασμένο φθινόπωρο, τα ΜΜΕ του νεοφιλελεύθερου κατεστημένου είχαν
τρέξει να ανακηρύξουν την Μέρκελ ηγέτιδα της “πολιτισμένης Δύσης” που
αγωνίζεται να κρατήσει την Ευρώπη σταθερή απέναντι στον
“ευρωσκεπτικιστικό λαϊκισμό”. Είχε προηγηθεί το σοκ του βρετανικού
δημοψηφίσματος που στήριξε το Brexit. Εκείνη η φιλοΕΕ εκστρατεία έμοιαζε
να δικαιώνεται με τη νίκη του Μακρόν στη Γαλλία. Τα φερέφωνα της
άρχουσας τάξης έβγαζαν στεναγμούς ανακούφισης και προεξοφλώντας τη νίκη
της Μέρκελ έφτιαχναν σχέδια για μια νέα ενίσχυση του γαλλογερμανικού
άξονα της ΕΕ που θα βάλει τέλος στην κρίση.
Αυτοί οι υπολογισμοί
βρίσκονται τώρα στον αέρα. Η νέα γερμανική κυβέρνηση με τη συμμετοχή
των Φιλελεύθερων και των Πράσινων δίπλα στη Μέρκελ, όταν σχηματιστεί, θα
είναι πιο αδύνατη από τον Μεγάλο Συνασπισμό που κατέρρευσε. Οι
διαπραγματεύσεις με τη βρετανική κυβέρνηση για το Brexit θα γίνουν ακόμη
πιο δύσκολες. Οι σχεδιασμοί για νέες γαλλογερμανικές πρωτοβουλίες θα
περιμένουν τη σειρά τους υποχρεωτικά. Τα “οράματα” του Γιούνκερ μπαίνουν
στο ψυγείο. Αντίθετα, οι κρίσεις σαν αυτή που ξεδιπλώνεται στην Ισπανία
από το δημοψήφισμα στην Καταλωνία δεν μπορούν να περιμένουν.
Οι
δυνατότητες για την Αριστερά σε όλη την Ευρώπη και στην ίδια τη Γερμανία
γίνονται μεγαλύτερες αρκεί να κινηθεί αποφασιστικά τόσο για την
ανάπτυξη του αντιρατσιστικού και αντιφασιστικού κινήματος, όσο και για
την στήριξη της εργατικής αντίστασης στην ατέλειωτη λιτότητα που
σπέρνουν οι κυβερνήσεις κάτω από την ομπρέλα της ΕΕ.
Στην Ελλάδα,
οι κοντόθωροι αναλυτές εστιάζουν στο αν ο Σόιμπλε θα διατηρήσει το
υπουργείο Οικονομικών ή μήπως αναλάβει ο ηγέτης των Φιλελευθέρων που
είναι “πιο σκληρός στο θέμα του Grexit”. Σε λίγο θα μας πουν και ότι
νοσταλγούν τον Σόιμπλε! Η αριστερή αντιπολίτευση στην κυβέρνηση του
Τσίπρα δεν έχει κανένα λόγο να ακολουθήσει σε αυτόν τον κατήφορο. Η πάλη
ενάντια στις αντεργατικές επιθέσεις των Μνημονίων θα έχει τώρα να
αντιμετωπίσει έναν αποδυναμωμένο αντίπαλο. Το χρηματιστήριο έπεσε 4% τη
Δευτέρα.
Μπορούμε και πρέπει να στηρίξουμε το απεργιακό κύμα που
ξεκινάει με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, μπορούμε και πρέπει να
συντονίσουμε το αντιφασιστικό κίνημα πανευρωπαϊκά. Πάνω απ' όλα μπορούμε
να επιμείνουμε ότι το μέλλον δεν περνάει μέσα από τους συμβιβασμούς και
τη διαχείριση των “ευρωπαϊκών θεσμών” αλλά μέσα από τον κοινό αγώνα των
εργατών σε όλα τα μήκη και τα πλάτη ενάντια στο σύστημα που
κλυδωνίζεται από τη μεγαλύτερη κρίση του εδώ και δεκαετίες.
